Ο ΠΑΡΑΣΚΗΝΙΑΚΟΣ ΠΡΩΘΥΠΟΥΡΓΟΣ ΤΗΣ ΤΟΥΡΚΙΑΣ

Ο ΠΑΡΑΣΚΗΝΙΑΚΟΣ ΠΡΩΘΥΠΟΥΡΓΟΣ ΤΗΣ ΤΟΥΡΚΙΑΣ
Του Νίκου Στέλγια
Καθημερινή 14-8-2010


Το 1946 ήταν ένα σπουδαίο έτος για την Τουρκία. Μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου η ηγεσία του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος είχε πάρει την μεγάλη απόφαση να ενταχθεί στο δυτικό, νατοϊκό μπλοκ. Ενώ στο εσωτερικό της χώρας θα δρομολογούσε τον εκδημοκρατισμό των πολιτικών δομών. Η χώρα ήταν έτοιμη να μετεξελιχθεί σε μια αστική δημοκρατία, σύμφωνα με τα δυτικά πρότυπα. Οι αντιπολιτευόμενες μερίδες εντός του Λαϊκού Κόμματος, καθώς και οι συντηρητικές πολιτικές δυνάμεις, οι οποίες είχαν περιθωριοποιηθεί κατά τις πρώτες δεκαετίες της ίδρυσης της δημοκρατίας, το 1946 ετοιμάζονταν να εισέλθουν εκ νέου στην πολιτική αρένα.

Το 1946, στην κεντρική Ανατολή και συγκεκριμένα στην Γιοζγκάτη, ατένιζε το πολιτικό μέλλον της χώρας του γεμάτος ελπίδα, ένας από τους μεγάλους προεστούς της περιοχής, ο Χατζί Αχμέτ Μπέη, του οποίου η οικογένεια πριν από δυο δεκαετίες είχε υποστηρίξει τις δυνάμεις της κυβέρνησης της Άγκυρας και του Μουσταφά Κεμάλ. Στα μέσα της δεκαετίας 40΄ ήταν έτοιμος να «εξαργυρώσει» πολιτικά το αντίκρισμα της συμβολής του στην μεγάλη εθνική προσπάθεια της χώρας του. Αυτές οι προσδοκίες, το 1946, συνοδεύτηκαν από ένα χαρμόσυνο συμβάν, την γέννηση του γιου του, Τζεμίλ, του σημερινού παρασκηνιακού πρωθυπουργού της Τουρκίας…

Ο Τζεμίλ μεγάλωσε στην Γιοζκάτη απολαμβάνοντας την οικονομική ευχέρεια της οικογένειας του. Μετά την αποφοίτηση του από το λύκειο, σπούδασε στην Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου της Κωνσταντινούπολης. Την περίοδο που οι τουρκικές ένοπλες δυνάμεις ανάτρεψαν το Δημοκρατικό Κόμμα και έστειλαν στην κρεμάλα τον πρωθυπουργό Αντνάν Μεντερές, ο Τζεμίλ Τσιτσέκ ξεκινούσε την δικηγορική του καριέρα. Το όραμα για μια αναπτυγμένη καπιταλιστική χώρα με συντηρητικές αξίες, στο οποίο αφιέρωσε την ζωή του ο Χατζί Αχμέτ Μπέη, είχε ακόμη ελπίδες για επικράτηση στο τουρκικό πολιτικό σκηνικό, παρά το σύντομο διάλλειμα του πραξικοπήματος της δεκαετίας 60΄. Ο νεαρός δικηγόρος στηριζόμενος στο κοινωνικό στάτους της οικογενείας του, την δεκαετία 70΄ πέρασε στην πολιτική δράση μέσα από το κίνημα των Γκρίζων Λύκων και το Κόμμα του Εθνικιστικού Κινήματος (ΜΗP). Σε μια περίοδο που μεγάλες μερίδες της Τουρκίας χαιρετούσαν την «δεύτερη άλωση της Πράσινης Νήσου», δηλαδή της Κύπρου, σε πολύ νεαρή ηλικία, ο κ. Τσιτσέκ εκλέχθηκε στο αξίωμα του δήμαρχου της Γιοζκάτης. Στους κόλπους των Γκρίζων Λύκων, τα κομματικά στελέχη ήταν ενθουσιασμένα με τον ζήλο και την αυταπάρνηση που επιδείκνυε ο νεαρός δήμαρχος. Σε μια περίοδο, που το αριστερό κίνημα γνώριζε άνοδο στην Τουρκία, στο πρόσωπο του κ. Τσιτσέκ είχαν βρει έναν υπερασπιστή των εθνικών και θρησκευτικών ιδεωδών.

Το πραξικόπημα του 1980 ήρθε να δώσει ώθηση στον πολιτικό ζήλο του κ. Τσιτσέκ. Σε μια περίοδο που η στρατιωτική χούντα ξερίζωσε με βίαιο τρόπο από την γη της Ανατολής τις διαφορετικές εκφάνσεις του μαρξισμού, ο κ. Τσιτσέκ ήταν έτοιμος να ενταχθεί σε οποιοδήποτε πολιτικό κίνημα εγγυόταν την ομαλή λειτουργία της ελεύθερης αγοράς και την εδραίωση των συντηρητικών κοινωνικών αξίων στην χώρα. Το 1983 ο κ. Τσιτσέκ βρήκε στέγη στο κίνημα του Τουργκούτ Οζάλ και στο Κόμμα της Μητέρας Πατρίδας (ANAP). Στα τέλη της δεκαετίας 80΄, με την υποστήριξη του κ. Οζάλ, ο κ. Τσιτσέκ από δήμαρχο των Γκρίζων Λύκων, μετεξελίχθηκε σε βασικό στέλεχος του ANAP και σε υπουργό αρμόδιο για θέματα οικογένειας και γυναίκας. Ο νέος υπουργός της Τουρκίας άφησε στην κυριολεξία άφωνη την τουρκική κοινή γνώμη δηλώνοντας ότι «το φλερτ είναι ένα είδος πορνείας». Παράλληλα, κατάβαλλε προσπάθειες για να αναδείξει στην πολιτική σκηνή προσωπικότητες οι οποίες σήμερα διαδραματίζουν ρόλους – κλειδιά στην τουρκική πολιτική σκηνή. Ο νυν δήμαρχος της Άγκυρας Μελίχ Γκιοκτσέκ είναι μόνο μια από αυτές τις προσωπικότητες… Την ίδια περίοδο, με παρασκηνιακές κινήσεις, ο κ. Τσιτσέκ καθώς και άλλα στελέχη του ANAP κατέβαλλαν προσπάθειες για την αναβάθμιση του πολιτικού ρόλου των θρησκευτικών ταγμάτων.

Σε αντίθεση με τις δυο προηγούμενες δεκαετίες, η δεκαετία 90΄ έφερε μεγάλες αναταραχές στην πολιτική διαδρομή του κ. Τσιτσέκ. Πρώτα ήρθε ο θάνατος του πολιτικού καθοδηγητή του, του Τουργκούτ Οζάλ. Ενώ στην συνέχεια ακολούθησε η αποδυνάμωση και η σταδιακή διάλυση του ANAP. Έτσι, το δεύτερο μισό του 90΄ ο κ. Τσιτσέκ άλλαξε πολιτικό στρατόπεδο και εντάχθηκε στο κίνημα του Νετζμεττίν Ερμπακάν. Η νέα πολιτική περιπέτεια διήρκησε ένα μικρό χρονικό διάστημα. Ο κ. Τσιτσέκ ήρθε σε σύγκρουση με τον κ. Ερμπακάν και τους συντρόφους του ως προς τον τρόπο επίτευξης της καπιταλιστικής ανάπτυξης στην Τουρκία. Το όραμα του κ. Τσιτσέκ διέφερε από τις κλασικές εκφάνσεις του πολιτικού Ισλάμ: Μια Τουρκία οικονομικά αναπτυγμένη σύμφωνα με τα δυτικά πρότυπα, η οποία θα συνεργάζεται και δεν θα συγκρούεται με τις μεγάλες δυτικές δυνάμεις και η οποία θα βασίζεται σε συντηρητικές αξίες που θα εμποδίζουν την εμφάνιση μαρξιστικών ή αυτονομιστικών (Κουρδικών) τάσεων στην τουρκική πολιτική σκηνή. Στα τέλη της δεκαετίας 90΄, μετά από μια σειρά αποτυχημένων προσπαθειών ίδρυσης ενός πολιτικού κόμματος, στράφηκε προς τον κ. Ρετζέπ Ταγγίπ Ερντογάν, αναζητώντας συνεργάτες στην πραγματοποίηση του οράματος του. Το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΠ) ήταν έτοιμο να βαδίσει στον δρόμο που έδειχνε ο κ. Τσιτσέκ…

Τα τελευταία επτά χρόνια υπήρξαν τα πιο πετυχημένα στην πολιτική καριέρα του κ. Τσιτσέκ. Με την άνοδο του ΑΚΠ στην εξουσία το 2002, ο ίδιος βρέθηκε στο Υπουργείο Δικαιοσύνης και πραγματοποίησε μια σειρά αποτελεσματικών βημάτων για την αντιμετώπιση του Κουρδικού Ζητήματος και τον απόλυτο έλεγχο των τουρκικών φυλακών. Παράλληλα, εξασφάλισε την επικοινωνία του κόμματος του με τις ένοπλες δυνάμεις. Μια μερίδα των στρατηγών, με τους οποίους μοιράζεται το ίδιο όραμα, βρήκαν στο πρόσωπο του κ. Τσιτσέκ έναν έντιμο συνεργάτη. Στη συνέχεια, ο κ. Τσιτσέκ έγινε αντιπρόεδρος της κυβέρνησης και αρμόδιος για την διαχείριση δυο σημαντικών θεμάτων: Την εσωτερική ασφάλεια και την Κύπρο. Το τέλος αυτής της δεκαετίας βρίσκει τον κ. Τσιτσέκ στο ζενίθ της πολιτικής καριέρας του. Τι και αν τα φώτα της δημοσιότητας έχουν πέσει πάνω στον κ. Ερντογάν; Ο κ. Τσιτσέκ είναι ο παρασκηνιακός πρωθυπουργός της Τουρκίας…