ΚΡΙΣΙΜΟ ΔΗΜΟΨΗΦΙΣΜΑ ΓΙΑ ΤΟ ΠΟΛΙΤΙΚΟ ΜΕΛΛΟΝ ΤΟΥ ΕΡΝΤΟΓΑΝ
Του Νίκου Στέλγια
Καθημερινή 29-8-2010
Όλα ξεκίνησαν τον περασμένο Δεκέμβριο, όταν το Συνταγματικό Δικαστήριο της Τουρκίας απαγόρευσε την λειτουργία του Κόμματος Δημοκρατικής Κοινωνίας (ΚΔΚ), με το πρόσχημα ότι διατηρούσε στενές σχέσεις με το ΠΚΚ. Τότε, τα υψηλόβαθμα στελέχη του κυβερνώντος Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΠ) συμπέραναν ότι οι δομές της δικαιοσύνης θα μπορούσαν να αποτελέσουν το μεγαλύτερο εμπόδιο στο μελλοντικό κυβερνητικό έργο αλλά και στην λειτουργία του ίδιου του κόμματος. «Η απαγόρευση του ΑΚΠ είναι εφικτή», τόνιζε τον περασμένο Ιανουάριο ένα υψηλόβαθμο στέλεχος του κυβερνώντος κόμματος το οποίο πρόσθετε: «Οι αντίπαλοι του κόμματος είναι αποφασισμένοι να προχωρήσουν στην καταστροφή του ΑΚΠ. Το κόμμα πρέπει να απαντήσει με αντεπίθεση».
Λίγες εβδομάδες μετά την παραπάνω επισήμανση, το κυβερνών κόμμα της Τουρκίας πέρασε στην «αντεπίθεση». Έφερε στο προσκήνιο τις συζητήσεις για την αναθεώρηση του συντάγματος. Στην πραγματικότητα, η πρόταση για την αναθεώρηση του συντάγματος που δημιούργησε η στρατιωτική χούντα το 1982, βρέθηκε για πρώτη φορά στο πολιτικό προσκήνιο κατά τα πρώτα χρόνια της διακυβέρνησης του ΑΚΠ. Εκείνη την περίοδο, πολλά στελέχη του κόμματος δήλωσαν ότι συμφωνούσαν με την δημιουργία ενός νέου, δημοκρατικού συντάγματος. Η συγκεκριμένη συζήτηση έχασε την σημασία της καθώς με την πάροδο του χρόνου το ΑΚΠ στράφηκε προς νέες πολιτικές προτεραιότητες. Όμως, η όλη συζήτηση για την αναθεώρηση του τουρκικού συντάγματος επανήλθε στο προσκήνιο λίγους μήνες μετά την απαγόρευση της λειτουργίας του ΚΔΚ, τον περασμένο Φεβρουάριο. Τελικά, με συνοπτικές διαδικασίες το ΑΚΠ προχώρησε σε ένα πακέτο αναθεώρησης του συντάγματος το οποίο επικεντρώνεται στην λειτουργία των δομών και μηχανισμών της τουρκικής δικαιοσύνης. Σε περίπτωση που στο δημοψήφισμα της 12ης Σεπτεμβρίου η τουρκική κοινωνία δώσει την συγκατάθεση της για την συγκεκριμένη αναθεώρηση, η απαγόρευση των πολιτικών οργανώσεων δεν θα είναι τόσο εύκολη για τον δικαστικό μηχανισμό.
Αναστατωμένοι οι Τούρκοι νομικοί
Από την πλευρά τους, η πλειοψηφία των Τούρκων νομικών εκφράζουν την αντίθεση τους με το πακέτο αναθεώρησης το οποίο προωθεί το ΑΚΠ. Σύμφωνα με πολλούς κορυφαίους νομικούς της Τουρκίας, ο μοναδικός στόχος του ΑΚΠ είναι ο απόλυτος έλεγχος της δικαιοσύνης με σκοπό την διευκόλυνση της λήψης συντηρητικών πολιτικών και κοινωνικών πρωτοβουλιών.
Όμως οι νομικοί της Τουρκίας, οι οποίοι εκφράζουν την αντίθεση τους στην τροποποίηση του συντάγματος, πέφτουν συχνά σε αντιφάσεις. Την στιγμή που κάνουν λόγο για την ανεξαρτησία της δικαιοσύνης υπάρχουν μια σειρά αναπάντητων ερωτημάτων τα οποία αδυνατούν να απαντήσουν. Πρώτον, γιατί στο παρελθόν δεν ξεκαθάρισαν την αντίθεση τους με το χουντικό σύνταγμα του 1982; Δεύτερον, γιατί αποφεύγουν να τοποθετηθούν κατά της προβληματικής δομής και λειτουργίας της τουρκικής δικαιοσύνης; Τρίτον, γιατί δεν θέτουν την δική τους πρόταση για ένα δημοκρατικό και ευρωπαϊκό σύνταγμα;
Τα μέλη του ΑΚΠ υπογραμμίζουν την σημασία των παραπάνω αναπάντητων ερωτημάτων και δηλώνουν πίστη σε ένα θετικό αποτέλεσμα στο δημοψήφισμα της 12ης Σεπτεμβρίου. «Θα φτάσουμε σε μυθικά ποσοστά», δήλωνε πριν από λίγες εβδομάδες στέλεχος της τουρκικής κυβέρνησης.
Όποια και αν είναι η αντίρρηση των Τούρκων νομικών και οι προσδοκίες του ΑΚΠ, το σίγουρο είναι ότι μια σημαντική μερίδα της τουρκικής κοινωνίας εμφανίζεται επιφυλακτική ως προς τις προθέσεις της ηγεσίας του κυβερνώντος κόμματος. Άλλωστε, πολλοί είναι οι διανοούμενοι οι οποίοι τονίζουν ότι σε περίπτωση που επικρατήσει στην κάλπη του δημοψηφίσματος η βούληση του ΑΚΠ, θα τεθεί υπό αμφισβήτηση ο κοσμικός και ενιαίος χαρακτήρας της Τουρκικής Δημοκρατίας.
Αυστηροί τόνοι από την αντιπολίτευση
Από τις αρχές του καλοκαιριού, οι τουρκικοί πολιτικοί παράγοντες κινούνται στους ρυθμούς του επικείμενου δημοψηφίσματος. Το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης, το Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα (CHP), ηγείται του στρατοπέδου το οποίο θα καταψηφίσει την αναθεώρηση του συντάγματος. Ο νέος ηγέτης του κόμματος Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου έχει ξεκαθαρίσει ότι τάσσεται υπέρ μιας συνολικής αναθεώρησης του συντάγματος και στις επίσημες τοποθετήσεις του τονίζει την σημασία ενός δημοκρατικού συντάγματος. Τα στελέχη του συγκεκριμένου κόμματος συμμερίζονται την ανησυχία για το μέλλον του κοσμικού και ενιαίου χαρακτήρα της δημοκρατίας.
Το Κόμμα του Εθνικιστικού Κινήματος (MHP) στις επίσημες τοποθετήσεις του έχει ταυτίσει το δημοψήφισμα για την αναθεώρηση του συντάγματος, με τον μέλλον του εθνικού χαρακτήρα της δημοκρατίας. Σύμφωνα με τον ηγέτη του κόμματος Ντεβλέτ Μπαχτσελί οι κινήσεις του ΑΚΠ είναι προδοτικές και επισκιάζουν την τουρκικότητα της δημοκρατίας.
Σε ότι αφορά την στάση των μικρότερων αντιπολιτευόμενων κομμάτων θα πρέπει να τονιστεί ότι το μοναδικό κόμμα το οποίο έχει ξεκαθαρίσει την υποστήριξη του στην πρωτοβουλία του ΑΚΠ είναι το Κόμμα της Ευτυχίας (Saadet), το οποίο διατηρεί στενές σχέσεις με τους κύκλους του πολιτικού Ισλάμ στην Τουρκία.
Το Κουρδικό ανασυγκροτεί το πολιτικό πεδίο, το Κυπριακό χαράζει νέες πολιτικές
Σε μια περίοδο που η συζήτηση για την αναθεώρηση του συντάγματος απασχολεί την κοινή γνώμη της Τουρκίας, το Κουρδικό Ζήτημα εμφανίζεται στο προσκήνιο ως παράγοντας ανασυγκρότησης του τουρκικού πολιτικού πεδίου.
Την προηγούμενη εβδομάδα το ΠΚΚ προχώρησε σε μονοήμερη κατάπαυση του πυρός. Σχεδόν ταυτόχρονα, το Κόμμα Ειρήνης και Δημοκρατίας (ΚΕΔ), το οποίο αντικατάστησε τον προηγούμενο Δεκέμβριο το ΚΔΚ και το οποίο διατηρεί στενές σχέσεις με του κύκλους του ΠΚΚ, χτύπησε την πόρτα του τουρκικού κυβερνώντος κόμματος με μια συγκεκριμένη πρόταση. Ζήτησε από το ΑΚΠ να υποστηρίξει την αυτονομία των επαρχιών στις οποίες οι κουρδικοί πληθυσμοί αποτελούν την πλειοψηφία, με αντάλλαγμα την υποστήριξη του κόμματος στην αναθεώρηση του συντάγματος. Σε περίπτωση που το ΑΚΠ δεχθεί την συγκεκριμένη πρόταση, πολλοί είναι οι Τούρκοι αναλυτές οι οποίοι τονίζουν ότι θα ανοίξει ο δρόμος για μια μεγάλη ανασυγκρότηση στο τουρκικό πολιτικό πεδίο. Όμως, μέχρι στιγμής το ΑΚΠ αρνείται κατηγορηματικά να διαπραγματευτεί με το ΚΕΔ. Από την πλευρά του, το ΚΕΔ δηλώνει ότι εφόσον δεν λάβει θετική απάντηση στην πρόταση του θα απέχει από το δημοψήφισμα.
Εν τω μεταξύ, δημοσιογραφικές πηγές από την Άγκυρα επισημάνουν ότι η ηγεσία του κυβερνώντος κόμματος αναμένει με μεγάλη αγωνία το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος της 12ης Σεπτεμβρίου. Οι ίδιες οι πηγές τονίζουν ότι σε περίπτωση που ψηφιστεί η αναθεώρηση του συντάγματος, το ΑΚΠ θα κινηθεί με αποφασιστικότητα προς την κατεύθυνση της αλλαγής στρατηγικής στο Κυπριακό.
