«Στην Κύπρο κάψαμε τζαμιά»

«Στην Κύπρο κάψαμε τζαμιά»
Του Νίκου Στέλγια
Καθημερινή 28/9/2010

Η δεκαετία του 50΄ ήταν γεμάτη από «θύελλες». Σε παγκόσμια κλίμακα, οι καλές τέχνες, η μουσική, η λογοτεχνία, η φιλοσοφική σκέψη και η τεχνολογία πραγματοποιούσαν μεγάλα άλματα. Το καπιταλιστικό μπλοκ ανταγωνιζόταν το κομμουνιστικό. Ο σοβιετικός μονοπωλιακός καπιταλισμός προσπαθούσε να ορθώσει το ανάστημα του μέσα από μια μονοδιάστατη, ολοκληρωτική πολιτική γραμμή. Η εξέγερση της Βουδαπέστης ήταν η απάντηση σε αυτή την πολιτική. Ξεκαθάρισε ότι ο ανθρώπινος πολιτισμός και ο 20ος αιώνας είχαν έρθει στην υφήλιο για να αφήσουν το στίγμα τους.

Κατά την δεκαετία 50΄ η ανθρώπινη φαντασία και η δημιουργικότητα μεγαλούργησαν. Η δεκαετία 50΄, υμνήθηκε από τον Luis Armstrong, χαρακτηρίστηκε από τον ερωτισμό της Marilyn Monroe και στιγματίστηκε από το «όνειρο» του Martin Luther King. Η Κούβα ξεσηκώθηκε και «έριξε στην θάλασσα» την στυγερή δικτατορία της. Η τιμημένη γη των μεγάλων πολιτισμών, η Λατινική Ανατολή, ανέδειξε έναν ιστορικό ήρωα, τον Ernesto Che Guevara. Ο ένδοξος λαός της Περσίας ύψωσε την φωνή του και οδήγησε τους δυτικούς στην έξοδο. Ο σοσιαλιστής λογοτέχνης της Τουρκίας Σαμπαχαττίν Αλί «τόλμησε» να μιλήσει για μια «άλλη Ανατολή» και πλήρωσε το εγχείρημα με την ζωή του. Ο «Καπετάν Μιχάλης» και ο «Τελευταίος Πειρασμός» του Νίκου Καζαντζάκη «διώχθηκαν» από την ελληνική εκκλησία. Το Σπούτνικ προετοιμάστηκε για το παρθενικό του ταξίδι. Η πορνογραφία μετατράπηκε σε βιομηχανία. Όλα αυτά συνέβησαν την δεκαετία 50΄. Η ανθρωπότητα ντροπιάστηκε, προχώρησε, ύψωσε την φωνή της και δοξάστηκε. Όλα την δεκαετία 50΄… Αισθήματα ανάμεικτα, άκρως μπερδεμένα και καινοτόμα…

Τι έκανε η Κύπρος την δεκαετία 50΄;

Την στιγμή που η μεγαλύτερη κοινότητα της Κύπρου εξαπέλυε μια μακροχρόνια μάχη κατά της αγγλικής διοίκησης της νήσου αγνοώντας τις βουλήσεις της δεύτερης σε μέγεθος κοινότητας της χώρας με βάση την γνωστή «δημοκρατική» ρήση «η πλειοψηφία έχει πάντα το δίκαιο και το πάνω χέρι», μια μερίδα της δεύτερης μεγαλύτερης κοινότητας έκαιγε την πολιτισμική κληρονομιά του Κύπριου, τα τζαμιά, με σκοπό να ξεσηκώσει την τουρκική κοινή γνώμη και τους τουρκοκύπριους κατά των ελληνοκυπρίων.

Την στιγμή που ο Martin Luther King βάδιζε στα ίχνη του «ονείρου» του, η δικοινοτική σφαγή μετατρεπόταν στην καθημερινότητα του Κυπρίου… Στην Κύπρο έκαιγαν τζαμιά και σκότωναν τα παιδιά αυτής της γης…

Μια στιγμή αμηχανίας…

Μια στιγμή αμηχανίας ήταν αρκετή για να έρθει στο προσκήνιο της ιστορίας μια βαρυσήμαντη μαρτυρία. Πριν λίγες ημέρες, ο πρώην γενικός γραμματέας του Συμβουλίου Εθνικής Ασφάλειας της Τουρκίας, στρατηγός Σαμπρί Γιρμιμπέσογλου, μίλησε στο τουρκικό ειδησεογραφικό δίκτυο «Habertürk». Στην συγκεκριμένη συνέντευξη, ο βασικός στόχος του στρατηγού ήταν η διάψευση της φήμης περί συμμετοχής των Τούρκων στρατιωτικών σε σενάρια τα οποία στο παρελθόν είχαν στο στόχαστρο τους την πολιτική ηγεσία της χώρας. Σε ένα σημείο της συνέντευξης, ο στρατηγός Γιρμιμπέσογλου, θέλοντας να υπερασπιστεί το «έργο» των διάφορων στρατιωτικών υπηρεσιών, αναφέρθηκε στο Κυπριακό. Υπογράμμισε ότι διάφορες παραστρατιωτικές οργανώσεις στην Κύπρο, έγιναν φορείς «υψηλών εθνικών καθηκόντων». Και ακριβώς σε εκείνο το σημείο της συνέντευξης, υπό την πίεση μιας στιγμιαίας αμηχανίας, ο Γιρμιμπέσογλου μοιράστηκε με την τουρκική γνώμη ένα «κρατικό μυστικό»: Την δεκαετία 60΄ και 70΄, οι τουρκικές υπηρεσίες έκαψαν τζαμιά στην Κύπρο με σκοπό να κινητοποιήσουν την τουρκική και τουρκοκυπριακή κοινή γνώμη. Η ιστοσελίδα της «Κ» της Κύπρου υπήρξε το πρώτο ελληνικό μέσο που μετάδωσε αυτή την πληροφορία. Δεν αμφέβαλλε ούτε μια στιγμή ότι επρόκειτο για μια ιστορική μαρτυρία…

Πολλά τα ερωτήματα, μεγάλο το ιστορικό βάρος

Δεν είναι ο στρατηγός Γιρμιμπέσογλου και όλοι οι στρατιωτικοί της γενιάς του, οι πρώτοι βαλκάνιοι αξιωματικοί με δυτική, «νατοϊκή» παιδεία; Ο κάθε στρατηγός Γιρμιμπέσογλου και ο Έλληνας συνάδελφος του δεν ένωσαν τις δυνάμεις τους για να ενταχθεί η Ελλάδα και η Τουρκία ταυτόχρονα στην βορειοατλαντική συμμαχία; Στην συνέχεια δεν ανέλαβαν αυτοί οι στρατηγοί στρατιωτικές και «πολιτικές» πρωτοβουλίες που όρισαν το μέλλον της χώρας τους; Δεν συνέβαλλαν στην ανατροπή της νόμιμης τάξης των χωρών τους; Δεν ανέλαβαν την διαχείριση του Κυπριακού, ουσιαστικά μέσα από την μη διαχείριση του; Δεν οδήγησαν στα άκρα όλες τις εκφάνσεις των ελληνοτουρκικών σχέσεων; Δεν αντιμετώπισαν εχθρικά τους μουσουλμάνους πολίτες της Ελλάδας, οι συνάδελφοι του κ. Γιρμιμπέσογλου; Ο κ. Γιρμιμπέσογλου και οι συνάδελφοι του δεν συνέβαλλαν στην εκδίωξη των Ιμβρίων, Τενεδίων και των Κωνσταντινοπολιτών από την γενέτειρα γη τους; Οι Έλληνες συνάδελφοι τους και οι Κύπριοι συνεργάτες τους δεν ευθύνονται για τα δεινά του Ιουλίου του 1974; Οι μαθητές του στρατηγού Γιρμιμπέσογλου δεν χτύπησαν την Κύπρο την ίδια περίοδο; Δεν την διχοτόμησαν;

Για όλα ευθύνονται οι ξένοι παράγοντες, λ.χ. το ΝΑΤΟ; Οι στρατηγοί και οι οπαδοί τους (Τούρκοι, Έλληνες, Κύπριοι), δεν φέρουν καμία ιστορική ευθύνη; Οι κοινωνίες της Μικρής Ασίας, της Μακεδονίας, της Πελοποννήσου, της Κύπρου δεν διαδραμάτισαν κανέναν ιστορικό ρόλο;

Τα ερωτήματα είναι πολλά… Και το ιστορικό τους βάρος ιδιαίτερα μεγάλο… Καιρός να αρχίσουμε να τα θέτουμε επί τάπητος… Αν όχι για την Κύπρο και για τους Κύπριους, τουλάχιστον για την μνήμη όσων αντιμετώπισαν τις φρικαλεότητες και τα βασανιστήρια της Τουρκίας και της Ελλάδος κατά την περίοδο της εξουσίας των στρατηγών… Δυστυχώς οι στρατηγοί αποχωρούν από το προσκήνιο της ιστορίας χωρίς να καταθέτουν τις πράξεις τους ή την σιωπηλή συνενοχή τους και τα ίχνη του απολυταρχισμού επισκιάζουν το μέλλον της ανθρωπότητας… Και εμείς σωπαίνουμε μέχρι την επόμενη μεγάλη και ιστορική στιγμή αμηχανίας…