Δυσοίωνα σημάδια για το Κυπριακό και τις ελληνοτουρκικές σχέσεις

Ημερομηνία: 11.01.2011 | 00:26
Δυσοίωνα σημάδια για το Κυπριακό και τις ελληνοτουρκικές σχέσεις
Του Νίκου Στέλγια

Δεν είμαι σίγουρος αν πρόκειται για «προνόμιο». Τα τελευταία εικοσιτετράωρα είχα την «ευκαιρία» να επικοινωνήσω με πολιτικούς και δημοσιογραφικούς κύκλους από την Τουρκία και την άλλη πλευρά της πράσινης γραμμής, σχετικά με τις τελευταίες εξελίξεις στο Κυπριακό και τα ελληνοτουρκικά. Μέσα από αυτές τις συζητήσεις ξεχώρισα ένα σημείο το οποίο κατά τη γνώμη μου ενδέχεται να αναιρέσει όλες τις ελπίδες που αφορούν ένα καλύτερο μέλλον στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο. Ούτε λίγο ούτε πολύ, οι εκάστοτε συνομιλητές μου εξέφρασαν την «απόγνωση» τους για τη στασιμότητα στον ελληνοτουρκικό διάλογο και τις συνομιλίες των δυο κοινοτήτων στη νήσο.

Ομολογώ ότι με δυσκολία καθησύχασα τους συνομιλητές μου διατηρώντας ζωντανή την ελπίδα ότι το μέλλον ενδέχεται να είναι καλύτερο. Όμως, ποια απάντηση να δώσεις, όταν ο συνομιλητής σου υποστηρίζει ότι είναι στιγμές που νομίζει ότι μιλάει σε έναν τοίχο και όχι σε έναν Έλληνα ή Ελληνοκύπριο συνομιλητή;

Όμως τι είδους δημοσιογραφικό προνόμιο είναι το να είσαι σε θέση να αναφέρεις ότι στην ουσία δεν υπάρχει δημιουργικός διάλογος σε ό,τι αφορά τα μεγάλα προβλήματα που επηρεάζουν σχεδόν 85 εκατομμύρια ανθρώπους σε μια γεωγραφία που απλώνεται από τα βάθη της Ανατολίας μέχρι τις οροσειρές των Βαλκανίων; «Να το χαίρεσαι το προνόμιο σου!», όπως λένε χαρακτηριστικά και οι Κωνσταντινουπολίτες.

Οι συνομιλίες και η κατανόηση στο Κυπριακό

Προσωπικά δεν έχω καμία ψευδαίσθηση. Η μέχρι τώρα εμπειρία μου, έχει δείξει ότι τα όσα δηλώνουν με πικρία οι Τούρκοι και Τουρκοκύπριοι συνομιλητές μου ισχύει, εν μέρει και στην περίπτωση των Ελλήνων και των Ελληνοκυπρίων. Και οι δυο «πλευρές» δίνουν άνιση μάχη με τα κενά που έχει αφήσει η έλλειψη ουσιαστικής επικοινωνίας κατά τις περασμένες δεκαετίες. Η συγκεκριμένη κατάσταση έχει λάβει διαστάσεις επηρεαζόμενη από τις προκαταλήψεις τις οποίες πυροδότησαν οι ένοπλες συγκρούσεις και το βεβαρημένο μητρώο των ελληνοτουρκικών σχέσεων. Οι διαφορετικές αναγνώσεις της κοινής ιστορίας δεν αφήνουν πολλά περιθώρια ελπίδας για το μέλλον. Άλλωστε, πώς να δώσεις στον Τούρκο συνομιλητή σου να καταλάβει τη νοσταλγία και τον θυμό του Έλληνα πρόσφυγα που ξεριζώθηκε από τη Μικρά Ασία; Την ίδια στιγμή, πώς να εξηγήσεις στον Έλληνα ότι ιστορικά η χώρα του έχει στιγματιστεί ως δύναμη κατοχής κατά την περίοδο 1918-1922 στην ιστορική μνήμη της τουρκικής κοινωνίας;

Στα πλαίσια των προαναφερθέντων, οι αντιδράσεις της τουρκικής πλευράς για την πολυσυζητημένη ομιλία του πρωθυπουργού της Ελλάδος Γιώργου Παπανδρέου στο Ερζερούμ βρίσκουν εντελώς αδιάφορο τον αρθρογράφο. Προσωπικά αποφεύγω να επικεντρωθώ στους στρατηγικούς ελιγμούς της τουρκικής κυβέρνησης, οι οποίοι, μεταξύ άλλων, αποτελούν «απάντηση» στην άνοδο του εθνικιστικού πολιτικού λόγου στο τουρκικό πολιτικό σκηνικό. Ούτε εστιάζω στις προσπάθειες εντυπωσιασμού της ελληνικής κοινωνίας από το ελληνικό κυβερνών κόμμα, το οποίο έχει χάσει κάθε είδους λαϊκό έρεισμα στο εσωτερικό της χώρας. Το ουσιαστικό στοιχείο που με ενδιαφέρει είναι οι ελλείψεις που παρουσιάζει το ανθρώπινο δυναμικό των κοινωνιών μας, το οποίο διαχειρίζεται υψηλής σημασίας υποθέσεις, όπως οι ελληνοτουρκικές σχέσεις.

Άνθρωποι που δεν καταβάλλουν καμία προσπάθεια να «ταξιδέψουν» με τη μνήμη και τη σκέψη στα εδάφη της Ανατολίας, της Κύπρου, της Ηπείρου, της Πελοποννήσου, της Μακεδονίας και του Αιγαίου, άνθρωποι που δεν ενδιαφέρονται για τα κοινωνικά δρώμενα στην αντίπερα όχθη, έρχονται να διαχειριστούν τις ελληνοτουρκικές σχέσεις και το Κυπριακό. Κάποιοι που έχουν την εντύπωση ότι η γνώση του πολιτικού παζαριού στην Άγκυρα και στην Αθήνα είναι ικανή να οδηγήσει σε συμπεράσματα για την πορεία του ελληνοτουρκικού διαλόγου, βρίσκονται σε πόστα-κλειδιά που πρόκειται να καθορίσουν το μέλλον αυτού του τόπου…

«Είδατε την αναφορά του Γιώργου για το Κυπριακό στο Ερζερούμ; Είδατε την αντίδραση και την οργή του Ρετζέπ Μπέη;». Τι διπρόσωπες αντιδράσεις, οι οποίες δεν έχουν να ζηλέψουν τίποτα από το «μεγαλείο» των ελληνικών μεσημεριανών εκπομπών…

Για να διαχειριστείς το Κυπριακό στη «δική μας» πλευρά της πράσινης γραμμής, οι διπλωματικές δεξιότητες και η γνώση της τουρκικής γλώσσας, καθώς και κάμποσων ξένων γλωσσών, δεν αρκούν για την οικοδόμηση ενός αποτελεσματικού διαλόγου. Η ιστορία έχει καταδείξει ότι οι μεγάλες ιστορικές συγκρούσεις εξαρτώνται από την απόσταση που χωρίζει την απλή «συνομιλία με τον άλλον» από την «κατανόηση των λεγομένων του άλλου». Με τον όρο «κατανόηση του άλλου» δεν αναφερόμαστε σε «μονόπλευρες οπισθοδρομήσεις»… Αναφερόμαστε σε νοητές ιχνηλατήσεις στην κοινωνική ψυχοσύνθεση της άλλης πλευράς. Σημείο εκκίνησης για αυτή τη διαδρομή αποτελεί η απελευθέρωση από τις προκαταλήψεις… Για τη συνέχεια της διαδρομής… Καλό κουράγιο…

Ελπίζω οι αναγνώστες να δείξουν κατανόηση για την αγανάκτησή μου… Το γεγονός ότι άνθρωποι που βρίσκονται σε νευραλγικά σημεία στην άλλη πλευρά της πράσινης γραμμής και στην άλλη όχθη του Αιγαίου, αναφέρουν ξεκάθαρα ότι έχουν την εντύπωση ότι μιλούν σε «τοίχους», δεν είναι απλή υπόθεση… Οι δικές τους τραγικές αδυναμίες και προκαταλήψεις είναι ένα ζήτημα που ξεπερνά τα όρια αυτού του άρθρου. Απλώς υπογραμμίζουμε ότι όσα τονίσαμε παραπάνω ισχύουν και για τη δική τους περίπτωση…

www.kathimerini.com.cy