ΟΙ ΝΕΕΣ ΚΙΝΗΣΕΙΣ ΤΗΣ ΤΟΥΡΚΙΑΣ ΕΞΑΡΤΟΝΤΑΙ ΑΠΟ ΒΡΥΞΕΛΛΕΣ ΚΑΙ ΟΥΑΣΙΓΚΤΟΝ

ΟΙ ΝΕΕΣ ΚΙΝΗΣΕΙΣ ΤΗΣ ΤΟΥΡΚΙΑΣ ΕΞΑΡΤΟΝΤΑΙ ΑΠΟ ΒΡΥΞΕΛΛΕΣ ΚΑΙ ΟΥΑΣΙΓΚΤΟΝ
Του Νίκου Στέλγια
Καθημερινή 19-9-2010

Θα πραγματοποιήσει νέες κινήσεις στο Κυπριακό η Άγκυρα μετά την νίκη του AKP στο δημοψήφισμα της επόμενης Κυριακής; Το συγκεκριμένο ερώτημα φαίνεται πως απασχολεί τους διπλωματικούς και δημοσιογραφικούς κύκλους σε Αθήνα και Λευκωσία. Μια σημαντική μερίδα Ελλήνων και Κύπριων αναλυτών τονίζουν ότι οι νέες εξελίξεις «διευκολύνουν» την θέση της τουρκικής κυβέρνησης ως προς την λήψη νέων στρατηγικών αποφάσεων σχετικά με το Κυπριακό.

Οι οποιεσδήποτε νέες κινήσεις της Άγκυρας έχουν άμεση σχέση με το συγκεκριμένο ερώτημα: Πως φαίνεται σήμερα το Κυπριακό από την Άγκυρα; Η περίοδος που διαμεσολάβησε από την ανάδειξη του Αχμέτ Νταβούτογλου στο αξίωμα του Υπουργού Εξωτερικών της Τουρκικής Δημοκρατίας μέχρι το δημοψήφισμα της περασμένης Κυριακής, μπορεί να αποτελέσει την βάση προς απάντηση στο συγκεκριμένο ερώτημα (2009-2010). Τουρκικοί δημοσιογραφικοί κύκλοι που μίλησαν στην «Κ», υπογραμμίζουν το γεγονός ότι κατά την διάρκεια αυτής της περιόδου, το Κυπριακό δεν βρέθηκε στο πολιτικό προσκήνιο της Τουρκίας. Με άλλα λόγια, τα πολιτικά κόμματα της χώρας, τα πρωτοσέλιδα των τουρκικών εφημερίδων καθώς και η κοινή γνώμη της Τουρκίας δεν έδειξαν αξιοσημείωτο ενδιαφέρον για τις εξελίξεις στο Κυπριακό. Οι σχέσεις της Τουρκίας με την Αρμενία, τις ΗΠΑ, το Ισραήλ και τις μουσουλμανικές χώρες επισκίασαν το ενδιαφέρον της χώρας για την Κύπρο. Κατά την διάρκεια αυτής της περιόδου, το Κυπριακό απασχόλησε αποκλειστικά τους κύκλους του Υπουργείου Εξωτερικών, τον διαπραγματευτή της Τουρκίας στην Ε.Ε. Εγκεμέν Μπαγίς και τον αντιπρόεδρο της τουρκικής κυβέρνησης Τζεμίλ Τσιτσέκ (σε ότι αφορά τις οικονομικές σχέσεις της Τουρκίας με τους τουρκοκυπρίους). Οι συγκεκριμένοι παράγοντες της τουρκικής πολιτικής σκηνής επαναλαμβάνουν συχνά τις συνηθισμένες τοποθετήσεις της Άγκυρας. Επίσης, κατά διαστήματα ο πρωθυπουργός Ρετζέπ Ταγγίπ Ερντογάν και ο πρόεδρος της δημοκρατίας Αμντουλλάχ Γκιουλ δεν παρέλειψαν να τοποθετηθούν σχετικά με το Κυπριακό. Μάλιστα, τον προηγούμενο Οκτώβριο, στην εναρκτήρια ομιλία για την νέα χρονιά λειτουργίας της Μεγάλης Εθνοσυνέλευσης της Τουρκίας, ο κ. Γκιουλ αναφέρθηκε για πρώτη φορά στο «τουρκικό κρατίδιο της Κύπρου» και απέφυγε την αναφορά στην «ΤΔΒΚ». Από την άλλη, το τελευταίο διάστημα ο κ. Ερντογάν και οι συνεργάτες του κατέβαλλαν προσπάθειες για να «πιέσουν» την Λευκωσία αφήνοντας να εννοηθεί ότι η κυβέρνηση τους μελετά εναλλακτικά σενάρια για το Κυπριακό (μοντέλο Ταϊβάν).

Μπορούμε να πούμε ότι οι διεθνείς παράγοντες κατά την περίοδο 2009-2010, κατά την οποία η Τουρκία δεν έλαβε καμία αξιοσημείωτη πρωτοβουλία στο Κυπριακό ως προς την κατεύθυνση της τελικής λύσης, δεν έδειξαν ιδιαίτερο ενδιαφέρον στο Κυπριακό. Ειδικά εάν συγκρίνουμε την περίοδο 2009 – 2010 με την περίοδο του Σχεδίου Αννάν, όταν οι διεθνείς παράγοντες είχαν στραμμένη σύσσωμοι την προσοχή τους στο Κυπριακό, θα δούμε ότι το βλέμμα της Άγκυρας ήταν στραμμένο στην Λευκωσία. Στην Τουρκία οι έμπειροι αναλυτές συμφωνούν ότι το AKP, το οποίο κατά την άνοδο του στην εξουσία επιθυμούσε να εξασφαλίσει την υποστήριξη της Ε.Ε. και των ΗΠΑ, το 2004 υποστήριξε το Σχέδιο Αννάν, οδηγώντας στην εξασφάλιση του «ναι» των τουρκοκυπρίων. Σήμερα, η Άγκυρα, δια στόματος κορυφαίων κυβερνητικών στελεχών της, επαναλαμβάνει με επιμονή μια συγκεκριμένη θέση: Η Ε.Ε. και οι ΗΠΑ πρέπει να αναγνωρίσουν την θετική συμβολή του AKP στην προώθηση του Σχεδίου Αννάν και να ανταμείψουν την Άγκυρα και την τουρκοκυπριακή πλευρά. Με βάση την συγκεκριμένη τοποθέτηση της Άγκυρας, το σίγουρο είναι ότι ανεξάρτητα από τις εσωτερικές πολιτικές εξελίξεις, η πορεία των σχέσεων του AKP με τις Βρυξέλλες και την Ουάσιγκτον θα καθορίσουν την εμβέλεια και το περιεχόμενο των στρατηγικών κινήσεων της Άγκυρας στο Κυπριακό. Κύκλοι Τούρκων αναλυτών διευκρινίζουν ότι αυτή την περίοδο οι σχέσεις της Άγκυρας με τις Βρυξέλλες και την Ουάσιγκτον αντιμετωπίζουν διάφορα σοβαρά προβλήματα – αγκάθια (η επιβράδυνση των μεταρρυθμίσεων, η στάση της Τουρκίας στο ζήτημα των πυρηνικών του Ιράν, η κρίση με το Ισραήλ κ.ο.κ.) και επισημάνουν τον υψηλό βαθμό δυσκολίας ανάληψης νέων πρωτοβουλιών εκ μέρους της Τουρκίας σε σημαντικά ζητήματα όπως το Κυπριακό. Επίσης, θα πρέπει να τονιστεί το γεγονός ότι η οποιαδήποτε κίνηση της Τουρκίας στο Κυπριακό θα βρίσκεται σε άμεση συνάρτηση με την κατεύθυνση την οποία επιθυμεί να δώσει η Άγκυρα στις σχέσεις της με την Ε.Ε. και τις ΗΠΑ.

Σαμί Κοέν, Μιλλιγιέτ 15/9/2010

Η ευρωπαϊκή κοινή γνώμη χαιρέτισε το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος. Οι εκπρόσωποι της Ε.Ε. τόνισαν ότι το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος θα συμβάλλει θετικά στην ευρωπαϊκή πορεία της Τουρκίας. Όμως, αυτό το θετικό κλίμα δεν θα πρέπει να μας οδηγήσει σε αισιοδοξία σε ότι αφορά την στάση της Ε.Ε. απέναντι στην Τουρκία. Πρώτα από όλα, η Ε.Ε. θα αναμένει την εφαρμογή των νέων συνταγματικών τροποποιήσεων. Δεύτερον, η Ε.Ε. δεν είναι ικανοποιημένη με την περιορισμένη συνταγματική τροποποίηση και αναμένει ριζικές μεταρρυθμίσεις σε πολλά σημαντικά πεδία. Ακόμη και στην περίπτωση της πραγματοποίησης αυτών των μεταρρυθμίσεων, η ένταξη της Τουρκίας στην Ε.Ε. δεν είναι δεδομένη. Δυστυχώς υπάρχουν σημαντικά εμπόδια. Πρώτον, το δίδυμο Σαρκοζί – Μέρκελ δεν επιθυμούν την ένταξη της Τουρκίας στην Ε.Ε. Δεύτερον, υπάρχουν τα εμπόδια που θέτει η ελληνοκυπριακή πλευρά. Εξαιτίας των όρων που θέτει η Κύπρος έχουν παγώσει πολλά κεφάλαια στις διαπραγματεύσεις για την ένταξη της Τουρκίας στην Ε.Ε, με αποτέλεσμα αυτή την στιγμή μπορούν να συζητηθούν μόνο τρία κεφάλαια. Επίσης, το ζήτημα του ανοίγματος των τουρκικών λιμανιών στην Κύπρο σύντομα θα βρεθεί στο προσκήνιο. Εξαιτίας αυτού του ζητήματος ενδέχεται να παγώσει η ενταξιακή πορεία της Τουρκίας. Σήμερα, η Τουρκία αναμένει από την Ε.Ε. να αποσαφηνίσει την βούληση της για την ένταξη της Τουρκίας στην ένωση και να επιταχύνει τις διαπραγματεύσεις. Αναρωτείται κανείς: Θα μπορέσει να επιδείξει θάρρος ως προς αυτή την κατεύθυνση η Ε.Ε.;