Οι δύο μεγάλες αδυναμίες της κυπριακής διπλωματίας

Ημερομηνία: 04.01.2011 | 08:31
Οι δύο μεγάλες αδυναμίες της κυπριακής διπλωματίας
Δεν διαβάζουμε σωστά την Τουρκία
Του Νίκου Στέλγια

«Το άμεσο άνοιγμα νέων κεφαλαίων και η εξεύρεση διεξόδου στις ενταξιακές διαπραγματεύσεις της χώρας στην Ε.Ε. δεν αποτελεί πλέον προτεραιότητα της Άγκυρας». Η συγκεκριμένη τοποθέτηση, η οποία δημοσιεύτηκε σε φιλοκυβερνητικό μέσο της Τουρκίας τις προηγούμενες ημέρες, αποτελεί κοινό μυστικό στους διπλωματικούς και δημοσιογραφικούς κύκλους της γειτονικής χώρας. Οκτώ χρόνια μετά την άνοδο του ΑΚΡ στην εξουσία, οι νέες εξελίξεις καταδεικνύουν ότι η τουρκική διπλωματία προτιμά μια πολυδιάστατη ανάγνωση των διεθνών δρωμένων και δεν επικεντρώνεται αποκλειστικά στην ευρωπαϊκή πορεία της χώρας.

Στη νέα περίοδο, το όραμα της ένταξης της χώρας στην ευρωπαϊκή οικογένεια εξακολουθεί να βρίσκεται στο επίκεντρο των στρατηγικών σχεδιασμών του αναδυόμενου τουρκικού κεφαλαίου και του τουρκικού Υπουργείου Εξωτερικών. Όμως, ταυτόχρονα, στον ορίζοντα εμφανίζεται και η ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής ως ένας μελλοντικός ελκυστικός προορισμός για τις τουρκικές επενδύσεις και την ανάπτυξη της ακτίνας δράσης της τουρκικής διπλωματίας.

Το γεγονός ότι η Άγκυρα έχει επικεντρώσει την προσοχή της στην ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής φέρνει στην επιφάνεια μια προβληματική διάσταση της πολιτικής γραμμής της κυπριακής διπλωματίας. Ως γνωστόν, η παρούσα κυβέρνηση έχει στηρίξει τις ελπίδες της στα οφέλη που επιφυλάσσει για την Κύπρο η ευρωπαϊκή πορεία της γειτονικής χώρας. «Η Τουρκία επιθυμεί την ένταξή της στην Ε.Ε. και γι’ αυτό τον λόγο πρέπει να ξεπεράσει τα εμπόδια που δημιουργεί το Κυπριακό», φαίνεται να σκέφτονται οι ιθύνοντες στη Λευκωσία. Το ερώτημα λοιπόν που τίθεται στη νέα περίοδο είναι το αν μια τέτοια στρατηγική ενδέχεται να επιφέρει άμεσα «κέρδη» στην κυπριακή πλευρά ή όχι.

Από τη σκοπιά της, η Άγκυρα έχει ξεκαθαρίσει ότι η μεγαλύτερη «θυσία» που θα μπορούσε να κάνει για την επίλυση του Κυπριακού ήταν η υποστήριξη του Σχεδίου Ανάν. Είναι χαρακτηριστικό το γεγονός ότι οι πολιτικοί στην τουρκική πρωτεύουσα, αναφερόμενοι στο συγκεκριμένο σχέδιο, μιλούν για τη «μεγαλύτερη θυσία» της τουρκικής πλευράς και αφήνουν να εννοηθεί ότι το σχέδιο εξακολουθεί να αποτελεί τη μελλοντική βάση των διαπραγματεύσεων. Την ίδια στιγμή, αποκλείουν κάθε είδους νέα «παραχώρηση» εκ μέρους της τουρκικής πλευράς (εδαφικά ανταλλάγματα, «πίεση» τ/κ πλευράς κ.ο.κ.).

Σε μια περίοδο που η Άγκυρα επιμένει στην ιστορική σημασία του Σχεδίου Ανάν και αναπτύσσει την οικονομική και διπλωματική ακτίνα δράσης της στη Μέση Ανατολή, η ενταξιακή πορεία της προς την Ε.Ε. μπορεί να εξακολουθήσει να αποτελεί τον έναν και μοναδικό αποτελεσματικό «μοχλό πίεσης» για την επίσπευση της επίλυσης του Κυπριακού, σύμφωνα με τα κριτήρια και τις προϋποθέσεις που θέτει η Λευκωσία;

Το γεγονός ότι το παραπάνω ερώτημα δεν έχει τεθεί προς συζήτηση στη Λευκωσία, μεταξύ άλλων, αποτελεί μια μεγάλη αδυναμία της κυπριακής πολιτικής σκηνής και διπλωματίας. Φυσικά, η συγκεκριμένη αδυναμία συσχετίζεται άμεσα με μια λανθασμένη εκτίμηση των κυβερνητικών κύκλων.

Η κυπριακή αγωνία για τις τουρκικές εκλογές

Το τελευταίο διάστημα, μια φήμη λαμβάνει ανησυχητικές διαστάσεις, επηρεάζοντας τους πολιτικούς κύκλους της Αθήνας και της Λευκωσίας. Σύμφωνα με αυτή τη φήμη, η Άγκυρα, μέχρι τις βουλευτικές εκλογές του ερχόμενου Ιουνίου, δεν πρόκειται να λάβει καμία πρωτοβουλία στο Κυπριακό. Όσοι αναφέρονται στη συγκεκριμένη φήμη δεν παραλείπουν να τονίσουν ότι μετά τον Ιούνιο η Άγκυρα ενδέχεται να λάβει νέες πρωτοβουλίες και να συμβάλει θετικά στην επίλυση του Κυπριακού.

Η παραπάνω φήμη φέρνει στο προσκήνιο τουλάχιστον δύο κοινές αδυναμίες της ελληνικής και της κυπριακής διπλωματίας. Πρώτα απ’ όλα, δείχνει ότι οι Έλληνες και οι Κύπριοι ιθύνοντες στηρίζουν ένα μεγάλο μέρος των ελπίδων τους για την επίλυση των προβλημάτων τους με την Τουρκία στα βήματα καλής θέλησης εκ μέρους της γειτονικής χώρας. Η συγκεκριμένη αδυναμία μάς οδηγεί σε ένα άλλο συμπέρασμα: στο γεγονός ότι αδυνατούμε να αναλύσουμε τα όσα συμβαίνουν σε κοινωνικό και πολιτικό επίπεδο στη γειτονική χώρα.

Σήμερα, οι τελευταίες ενδείξεις δείχνουν ότι στις επικείμενες βουλευτικές εκλογές του Ιουνίου το AKP θα εξασφαλίσει ακόμη μια μεγάλη νίκη. Μάλιστα, κύκλοι του κυβερνώντος κόμματος ελπίζουν ότι το κόμμα τους θα ξεπεράσει το ποσοστό του 45%. Το ερώτημα που τίθεται σε αυτό το σημείο αφορά τους βασικούς παράγοντες που θα διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο σε μια πιθανή εκλογική νίκη. Το πρόσφατο δημοψήφισμα για τη συνταγματική τροποποίηση δεν μας αφήνει πολλά περιθώρια αμφιβολίας. Οκτώ χρόνια μετά την άνοδό του στην εξουσία, παρά την αποξένωση μιας μικρής μερίδας φιλελεύθερων διανοουμένων που πιστεύουν στις ευρωπαϊκές αξίες, το AKP εντάσσει στο δυναμικό του υποστηρικτές από τη μουσουλμανική-σουνιτική μικροαστική τάξη και τις οικονομικά ασθενέστερες ομάδες του πληθυσμού. Αυτές οι κοινωνικές ομάδες έχουν ένα κοινό χαρακτηριστικό: τη συντηρητική και εθνικιστική κοσμοθεωρία. Σε μια περίοδο, λοιπόν, που το AKP στρέφεται σε αυτές τις αξίες για να προσελκύσει ψηφοφόρους, θα μπορούσε να αναμένει κανείς από την τουρκική πλευρά μεγάλα βήματα στο Κυπριακό, τα οποία θα ευχαριστούσαν τη Λευκωσία;

Τονίζουμε ότι για όσους εξακολουθούν να διατηρούν αμφιβολίες σχετικά με τις παραπάνω επισημάνσεις, οι τελευταίες εξελίξεις στο κουρδικό ζήτημα αποτελούν ένα καλό παράδειγμα. Ίσως να αγνοήθηκε από πολλούς, όμως πριν από μερικές ημέρες επιτεύχθηκε πλήρης ταύτιση μεταξύ των θέσεων της κυβέρνησης και του στρατού, με κοινή βάση τις αρχές του κεμαλισμού (σ.σ. την αρχή του εθνικισμού, αυτή του έθνους-κράτους).

www.kathimerini.com.cy